Fosfor tüm canlılar için hayati öneme sahip bir mineraldir. Nükleik asitlerin, hücre zarının, iskelet ve derinin yapısında bulunarak canlı türlerinin sağlığını etkiler. Fosforun doğadaki asıl kaynağı ise büyük kayalardır. Erozyon ve aşınma sebebiyle sürüklenen fosfor, sırası ile ırmak, akarsu ve sonunda okyanuslara ulaşır. Fosforun okyanusa karışması oldukça yavaş ilerler. Fosfor burada milyonlarca yıl bekler. Ancak … Devamını oku
Azot canlılar için oldukça önemli bir maddedir çünkü DNA’ nın, proteinin, çeşitli vitaminlerin ve hormonların yapısında bulunur. Atmosferde % 78 civarında azot bulunmasına rağmen canlıların azot kullanımı, azotlu bileşikleri tüketmekle mümkün olmaktadır. Örneğin, hayvanlar aminoasitler yolu ile azotu bünyesine alır. Azot döngüsü ekosistemlerde canlı ve cansız çevre arasında gerçekleşir. Canlı organizmaların ölüleri ve atıkları ile … Devamını oku
Karbon canlı organizmaların temel yapı malzemelerinden biridir. Karbon; atmosferde ve okyanus gibi su kütlelerinde karbondioksit (C02) hâlinde, karalarda kömür petrol gibi yakıtların yapısında, canlı organizmalarda da organik bileşikler şeklinde bulunur. Besin zinciri akışında bitkiler fotosentez yaparken atmosferdeki karbondioksiti kullanır. Karbondioksit bundan sonra bitkileri tüketen canlılara geçer. Canlı organizmaların besinlerini yakmaları sonucu solunum yolu ile tekrar … Devamını oku
Yeryüzündeki deniz, akarsu, okyanus gibi su kütleleri hava ve karalar arasındaki alışveriş sonucunda canlı yaşamını sağlayan su döngüsünü oluşturur. Su dünyada sürekli hareket hâlindedir. Bu sayede su kaynakları artmaz ve tükenmez. Su döngüsünde rüzgârların ve okyanus akıntılarının da rolü büyüktür. Suyun yeryüzündeki çevirimi; su kütlelerinin buharlaşıp nemi oluşturması, nemin yoğunlaşarak bulutları meydana getirmesi ve yağışların … Devamını oku
Toprak, yerkabuğundaki büyük kayaların aşınması sonucu oluşan ve içerisinde sürekli devam eden fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayları barındıran, yeryüzünü bir örtü gibi saran tabakadır. Dört temel katmandan oluşur. En üstü tarım yapılan katman olup humustan zengindir. İkinci katmanda ise canlı hayatı söz konusu değildir. Bu katmanda tarım yapılmaz. Üçüncü katmanda ana kayaya ait parçalar bulunur … Devamını oku
Dünya yaratıldığından beri yeryüzünde birçok yaşam ortamı oluşmuştur. Bu en küçük canlının yaşam alanından, büyük okyanuslara kadar uzayan geniş bir yelpaze meydana getirmektedir. Dünya üzerindeki bu farklı yaşam alanları kendi ekosistemlerini oluşturur. Ekosistemler, belli bir alandaki bileşenleri teşkil edip kendilerine ait fiziksel ve kimyasal özelliklere sahiptir. Örneğin orman ekosistemi, su ekosistemi, çöl ekosistemi, çayır ekosistemi … Devamını oku
Göl ve bataklık ekosistemleri genel olarak tatlı sulardan meydana gelmektedir. Göller, tatlı yüzey sularının %87’sini oluşturur. Sularının sıcaklığı ve seviyesi mevsimden mevsime değişen göller; çevredeki ana materyalden çözünerek sulara karışan maddenin özelliğine göre tuzlu, acı ve sodalı olabilmektedir. Bir gideğen yardımıyla fazla sularını dışarı boşaltabilen göllerin suları tatlıdır. Göl ekosistemleri genel olarak zengin ekosistemler arasında … Devamını oku
Akıntılı su kütlelerine sahip akarsu ekosistemlerinde yeryüzü şekilleri ve suyun akış hızı biyoçeşitliliği etkilemektedir. Akarsuların yukarı çığrında yatak eğimi fazla, akış hızı yüksek ve sular soğuktur. Dolayısıyla bu alanda biyoçeşitliliğin az olduğunu söylemek mümkündür. Akarsuyun orta çığrından itibaren akış hızı azalmakta ve akarsu yatağı genişlemektedir. Bu durum, canlı yaşamını olumlu etkileyerek biyoçeşitliliğin artmasını sağlar (Görsel … Devamını oku
Dünyanın yaklaşık %70’ini kaplayan deniz ve okyanuslar çok büyük bir ekosistemi meydana getirir (Görsel 1.31). Okyanus ve deniz ekosistemlerinin sahip olduğu enerji ve madde dolaşımı karasal ekosistemlerden farklıdır. Ayrıca okyanus ve denizler; azot, karbon, oksijen, kükürt gibi madde döngülerinde önemli bir yere sahiptir. Farklı canlıların yaşam alanını oluşturan okyanuslar, tür çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Bu … Devamını oku
Su ekosistemleri, denizel su ekosistemleri (deniz ve okyanus) ve karasal su ekosistemleri (göl, akarsu ve bataklık) olmak üzere ikiye ayrılır (Şema 1.3). Denizel su ekosistemleri tuzlu sulardan; karasal su ekosistemleri ise bazı tuzlu, sodalı, acı göller dışında genellikle tatlı sulardan oluşur. Yeryüzünde bulunan sular; atmosfer, okyanus ve karalar arasında katı, sıvı ve gaz hâlde yer … Devamını oku