Ay, Dünya’ya en yakın gök cismidir ve ona daima eşlik edendir. Dünya’dan ortalama uzaklığı 384.000 kilometredir.
Ay’a baktığında Güneş kadar büyük görünür. Gerçekte Ay’ın çapı, Dünya çapından dört kez, Güneş çapından ise 400 kez daha küçüktür. 38.000 km2’lik yüzeyiyle, Dünya yüzeyinden 13,5 kat daha küçüktür. Bu durum, Dünya’nın Güneş’ten uzaklık mesafesinin, Ay’ın Dünya’ya olan yakınlık mesafesinden çok daha az olmasından kaynaklanıyor.
Ay, Dünya‛ya sürekli eşlik edendir ve Dünya‛nın yerçekimi gücü ile ‘bağlıdır‛. Ay‛ın yaşı, Dünya‛nın yaşıyla aynıdır.
Dünya ile daha büyük bir asteroidin aralarında çarpışması sonucu meydana gelmiş olduğu, çarpışmanın ardından Dünya‛dan bir parçanın koptuğu, daha sonra bu parçadan Ay‛ın meydana geldiği tahmin ediliyor.
Ay’ın Fiziki Özellikleri
Ay, küçük, soğuk ve karanlık bir gök cismidir. Ay’da, su ve hava yoktur. Buna göre yaşam da yoktur. Ay’ın yüzeyi pürüzlü, genelde volkanik kayalarla ve tozla kaplıdır.
Ay’a teleskopla bakacak olursan Ay yüzeyinde, daha aydınlık kayalık kısımlara yayılan karanlık düzlükler göreceksin. Bu karanlık düzlüklere ‘Ay denizi’ denir. Bunlar sadece kuru sığ girintilerdir, çünkü Ay’da su yoktur.
Ay’da, Ay dağları görülür. Bunlar sığ ve derin boşluklarla kesişmektedir. Ay’daki bazı sığ ve küçük boşluklar evrendeki daha büyük cisimlerden koparak Ay’a düşen bazı daha büyük kayalar ve taşlardan oluşmuştur.
Ay’ın Hareketleri
Dünya’nın bu doğal uydusu kendi ekseni etrafında dönüyor, buna eş zamanlı olarak Ay Dünya’nın etrafında dönüyor. Ay ve Dünya ise aynı anda beraber, Güneş’in etrafında dönüyorlar.
Ay, kendi ekseni etrafında yaptığı bir dönüşü 28 gün içinde gerçekleştiriyor. O kadar zaman içinde Dünya’nın etrafında da dönüyor. Her iki hareket eş zamanlı olduğu için biz her zaman Ay’ın sadece bir yüzünü, daha doğrusu Dünya’ya dönük olan yüzünü görüyoruz.
Ay’ın, Güneş’e ve Dünya’ya karşı değişik pozisyonlarda olduğunu öğrendin. Bu yüzden bizler Dünya’dan Ay’ı farklı şekillerde görüyoruz.
Ay‛ın bir yüzü her zaman Dünya‛ya dönüktür. Böylece, geceleri gökyüzünde, Yeni Ay haricinde, hemen hemen her zaman görünür.
Ay’ın Evreleri
Ay’ın değişik şekillerdeki görünümü bilimde Ay’ın evreleri veya safhaları olarak bilinir. Ay’ın dört ana evresi vardır: Yeni Ay, İlk dördün, Dolunay ve Son dördün.
Ay, Dünya ile Güneş arasında bulunduğunda Yeni Ay meydana gelir ve o zaman Ay’ın aydınlık olmayan tarafı Dünya’ya görünür. 7 gün, 9 saat sonra Ay pozisiyonunu değiştirerek, Ay’ın aydınlanmış ilk sağ dördünü görünür. Aynı süre sonra Dolunay meydana gelir.
Ay, Güneş ile Dünya arasında bulunur ve Dünya’ya Ay’ın aydınlık yanı dönüktür. Dolunaydan 7 gün 9 saat sonra ise Ay’ın aydınlanmış son sol yüzü görünür. Bu, son dördün olarak bilinir. Yaklaşık bir hafta sonra Ay yine Yeni Ay konumunda olacaktır.