Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ekonomisi tarıma dayanan ülkemizin sanayisi küçük işletmelerden oluşmaktaydı. Sanayi ürünleri konusunda dışa bağımlı olan ülkemizin ihtiyacı olan ürünler ithal ediliyordu. Sanayileşme sürecini hızlandırmak adına ilk olarak 17 Şubat 1923’de İzmir İktisat Kongresi yapılmış, bu kongrede bir sanayi bankası kurulması, sanayi eğitimine önem verilmesi gibi bir dizi önemli kararlar alınmıştır.
İktisat Kongresinde alınan kararlar doğrultusunda Türkiye İş Bankası ve Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuş, 1927 yılında da Sanayi Teşvik Kanunu çıkarılarak ülke sanayinin hızla kalkınması için önemli adımlar atılmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren hızla gelişmeye başlayan ülkemiz, bugün kendi ürününü kendi fabrikalarında işleyebilen bir ülke konumundadır. Hammadde zengini olan ülkemiz, ürettiği ürünleri ihraç etmekte, bu sektörde nüfusun yaklaşık beşte birine istihdam oluşturmaktadır. Gelişen sanayi, tarımda modernleşmeye ve hammadde kaynaklarımızın değer kazanmasına da katkı sağlamıştır.
Şöyle ki Türkiye’nin önemli sektörlerinden biride tarımdır. Bir tarım ülkesi olan ülkemiz elverişli iklimi ve verimli topraklarıyla bol ve zengin ürün yelpazesine sahip olduğu gibi hayvancılığa da oldukça elverişlidir. Ülkemiz sahip olduğu bu kaynakları daha verimli kullanarak daha çok ürün elde etme yoluna gitmekte gelişen sanayiye hammadde sağlamakta, aynı zamanda ihraç etmektedir. Türkiye’de son yıllarda gıda ürünlerinin ihracattaki payında da büyük bir artış olduğu gözlenmektedir.
Türkiye’de Başlıca Sanayi Kolları
İmalat sanayi alt sektörleri üç gruba ayrılır. Bunlar;
1. Tüketim malı üreten sanayiler: Giyim eşyaları, ev eşyaları ve gıda maddeleri gibi tüketicinin kullanımına hazır durumdaki maddeleri üreten sanayi (gıda, tütün, dokuma, ağaç, mobilya ve ayakkabı sanayi gibi) dalları.
2. Ara malı üreten sanayiler: Yarı işlenmiş ve başka bir işleme tabi tutularak kullanıma hazır hale getirilen maddeleri üreten sanayi (ağaç ve mantar ürünleri, çırçırlama, kağıt, basım, deri işleme, demir-çelik, Petro kimya, petrol ürünleri, seramik, pişmiş kil, cam, petrol ürünleri gibi) dallar
3. Yatırım (temel) malları üreten sanayiler: Genellikle imalatçıların başka malları üreten sanayi kolları (madeni elektrikli-elektriksiz makine, tarım makineleri, karayolu, demiryolu, gemi, uçak imalat sanayi gibi) dalları. Türkiye’de sanayi işletmeleri bölgelere göre dengeli bir şekilde dağılmamıştır. Sanayi tesislerinin yoğunlaştığı sanayi bölgeleri şunlardır;
Bölgeler %
Marmara 55,9
Ege 14,6
İç Anadolu 12,1
Karadeniz 6,9
Akdeni 6,8
Güneydoğu Anadolu 2,0
Doğu Anadolu 1,4
Tabloda da görüldüğü gibi Türkiye’de sanayi tesislerinin yoğunluğu bölgeden bölgeye değişmektedir. Marmara Bölgesi % 55’lik oranla Türkiye sanayisinin en yoğun olduğu bölgedir. Bunu Ege, İç Anadolu ve Akdeniz bölgeleri izlemektedir. Ancak bölgeler bazında görülen bu eşitsiz dağılış bölgeler içinde de söz konusudur. Bu anlamda, sanayi bazı hatlarda ve illerde yoğunlaşmıştır. Sayılan bu alanlar, belirtilen bölgelerin hemen hemen tüm sanayi varlığına sahip, hem de Türkiye sanayisinin önemli merkezleridir.