Dünyanın üzerindeki yüzey şekilleri ve iklim koşulları onu bir bütün hâlinde algılamamızı zorlaştırır. Onun için yerkürenin üzerinde kendi içinde benzer çevresine göre farklı olan mekânların sınırlarının çizilmesiyle bölge kavramı ortaya çıkmaktadır. Bölge kendi arasında formal (şekilsel) ve işlevsel (fonksiyonel) olmak üzere ikiye ayrılır.
Verilerin somut olarak elde edildiği bölgelere şekilsel bölge denir. Şekilsel bölgeleri doğal ve beşerî unsurlar içinde incelememiz mümkündür. Toprak, su, tarım, hayvancılık, yerleşme ve nüfus gibi gruplara bölünür. İşlevsel bölgeler ise ekonomik ve kültürel açıdan yerel özellik gösteren, küresel anlamda diğer bölgelerle etkileşim hâlinde olan yerlerdir. Ülkemizde işlevsel bölgeler bir merkez etrafında toplanmıştır. Bu merkezin bir odak noktası bulunur ve işlevsel bölgenin etkileri zaman içinde değişikliğe uğramaktadır. İşlevsel bölgeleri dörde ayırabiliriz.
a. İşlevsel Yönetim Bölgeleri
Devlet işlerinin sağlanması için ülkenin bölümlere ayrılarak yönetilmesi işlevsel yönetim bölgelerini ortaya çıkarmıştır. Ülkemizdeki yönetim anlayışında yerel ve merkeze bağlı yönetimler esastır. Yerel yönetimler belediye teşkilatları ve muhtarlıklardan oluşur. Merkeze bağlı yönetimlerde ise vali ve kaymakamlar bulunur.
b. İşlevsel Hizmet Bölgeleri
Sağlık, eğitim, pazarlama, ticaret, barınma, eğlenme, ulaşım, iletişim, turizm ve güvenlik hizmet sektörünü oluşturan önemli unsurlar arasında bulunur.
Bu amaç için ülkemizdeki bazı kuruluşların adlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu)
• KGM (Karayolları Genel Müdürlüğü)
• DSİ (Devlet Su İşleri)
• KHGM (Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü)
• OGM (Orman Genel Müdürlüğü)
• TTKKB (Türkiye Tarım Kredi Kooperatifler Birliği)
• MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü)
c. İşlevsel İstatistik Bölgeleri
Bir ülkenin istatistik verilerinin güvenirliliği gelişip kalkınma adına yapılan planlamalar için önem arz eder. Bu veriler baz alınarak ülke bazı işlevsel bölgeler ayrılır. Bu anlamda TÜİK ülkemizin istatistik verilerin, tutan ve güncelleyen bir kurumdur. TÜİK verileri nüfus, yerleşme, hizmet sektörü gibi birçok alanda kullanılmaktadır. 22 Eylül 2002 tarihli 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ‘‘Avrupa Birliği Bölgesel İstatisti’’ adıyla yürürlükte olan bölge sınıflandırılmasına göre illerin her biri Düzey 3 olarak sınıflandırılmıştır. Düzey 1 ve Düzey 2 sınıflandırma ise birbirine benzeyen komşu iller ve ekonomik etki alanları baz alınarak yapılmaktadır.
d. İşlevsel Plan Bölgeleri
Bölgeler arası gelişmişlik düzeylerini eşitlemek için yapılan kalkınma planlarıdır. Bu planlamadaki temel amaç ekonomiyi canlandırmak, yatırımları arttırmak ve bölge halkının ekonomik anlamda refaha kavuşmasını sağlamaktır.