Her bilim dalı konuları kendi ilkeleri çerçevesinde ele alır. Coğrafyanın da ilkeleri yani prensipleri vardır. Bunları üç kategoride toplayabiliriz;
Nedensellik (Sebep-Sonuç) İlkesi
Tüm bilimlerde olduğu gibi coğrafya da olayların neden ve sonuçları üzerinde durur. Neden sorusu Coğrafi olayların nedenleri üzerinde yoğunlaşılmasını amaçlar.
Örneğin;
– Yağmur nasıl yağar?
– Deprem neden oluşur?
– Erozyonun nedenleri nelerdir?
Karşılıklı İlgi (Bağlantı) İlkesi
Coğrafyada olaylar incelenirken etkiledikleri diğer olaylarla olan bağlantıları da incelenir. İnsan ve doğa etkileşim içerisindedir. Doğal olayların beşeri olayları etkilemesi, beşeri olayların da doğal olayları etkilemesi bağlantı ilkesine örnektir.
Örneğin;
– Su kaynakları ile tarım alanları bağlantılı mıdır?
– Güneş ışınlarının düşme açısı sıcaklığı etkiler mi?
– Yağış ile nem arasındaki ilişki nasıldır?
– Yer şekilleri ile yerleşme arasında nasıl bir ilişki vardır?
Dağılış (Yayılma) İlkesi
Coğrafyayı diğer bilimlerden ayıran temel bir ilkedir. Her türlü doğal ve beşeri unsurun dağılışı Coğrafyanın konusudur.
Örneğin;
– Sanayinin geliştiği yerler
– Tropikal fırtınaların görüldüğü yerler
– Türkiye’de nüfusun dağılışı
– En çok göç alan yerler
EK OLARAK
Her bilimin kendine özgü ya da en çok kullandığı prensipleri vardır. Coğrafya biliminin 3 prensibi vardır. Bunlar sırasıyla:
Dağılış: Coğrafya araştırmalarına neden olan konuların belirli bir alandaki yayılışı ve bulunuş biçimleri, dağılış olarak ifade edilir.
Coğrafyada bir konunun veya olayın dağılışı belirtilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yayılış biçimlerinin ayrı ayrı ifade edilmesidir.
Yatay Dağılış: Harita üzerinde gösterilmesi. Örneğin Tarım Alanlarının Türkiye’deki Dağılışı haritasından tarım alanlarının nerede bulunduğu, yüzölçümlerinin ne kadar olduğu hakkında bilgiler anlaşılabilir.
Dikey Dağılış: Harita üzerinde eşyükselti eğrilerini kullanarak dikey dağılış gösterilebilir. Türkiye Fiziki haritasından ülkemizdeki bir yerin yüksekliği saptanabilir.
Zamanda Dağılış: Belirli zaman aralığında elde edilmiş veriler bir grafik üzerinde gösterilir. Örneğin 1950 ‘ 2010 Yılları Gölyazı Nüfus Sayım Grafiği.
İlgi ve Bağlılık, Coğrafyanın konusu olan her olay ve olgu, başka bir olay ve olgu ile ilgilidir.
Örneğin muz meyvesi en hafif don olayından bile etkilenir. Bundan dolayı muz meyvesi ılık geçen Akdeniz ikliminde yetişir. Yani muz ekim alanları ile ılıman geçen iklimler arasında bir ilgi vardır.
Nedensellik, Her bilimde olduğu gibi coğrafyada da “neden” sorusu sık sık sorulur. Çünkü hayatta her şeyin bir nedeni vardır.
Turunçgillerin Doğu Anadolu’da yetişmemesinin nedeni, bu meyvelerin bünyesinde bol su barındırması ve bu suyun kış soğuklarında donmasıdır.