a. Avrupa Birliği (AB)
Avrupa Birliği’nin temelleri 1951 yılında Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Almanya, Fransa ve İtalya arasında, kömür ve çelik sektörünü geliştirmek amacıyla kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu ile atılmıştır. 1957 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu adını alan birlik, 1992 yılında günümüzdeki ismini alarak ekonomik ve siyasi bir örgüt hâline gelmiştir. Başkenti Brüksel olan Avrupa Birliği ülkeleri, birkaç üye haricinde ortak para birimi olan euroyu (avro) kullanmaktadır. Kurulduğu tarihten itibaren sürekli genişleyen birlik, son olarak 2013 yılında Hırvatistan’ın da katılımıyla 28 üyeye ve 507 milyonluk nüfusa sahip büyük bir serbest dolaşım bölgesi hâline gelmiştir. Avrupa Birliği’nin amacı sadece ekonomik anlamda değil tarım, ulaşım, sanayi, enerji, siyasi ve askerî birçok alanda ortak politikalar oluşturmaktır. Ekonomik anlamda bu birliği gerçekleştiren örgüt, ortak dış politika ve ortak ordu oluşturma konusunda henüz başarı sağlayamamıştır.
Avrupa Birliği’ne 1951 yılındaki kurucu üyeler olan Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Almanya, Fransa ve İtalya’dan sonra; 1973 yılında Danimarka, İrlanda Cumhuriyeti ve Birleşik Krallık; 1981 yılında Yunanistan; 1986 yılında Portekiz ve İspanya; 1995 yılında Avusturya, Finlandiya ve İsveç; 2004 yılında Kıbrıs Rum Kesimi, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya; 2007 yılında Bulgaristan ve Romanya; 2013 yılında ise Hırvatistan katılmıştır (Harita 6.6). 1987 yılında birliğe katılmak için resmen başvuruda bulunan ve aday ülke statüsüne sahip olan Türkiye, tam aday olabilmek için yerine getirmesi gereken Kopenhag Kriterleri’ni uygulama yolundaki çalışmalarına devam etmektedir.
Ekonomik olarak kalkınmış Avrupa ülkelerinden Norveç ve İsviçre Avrupa Birliği’ne üye değildir ve üyelik başvuruları yoktur. İzlanda ise 2015 yılının başlarında üyelik başvurusunu geri çekmiştir. 23 Haziran 2016 tarihinde yapılan halk oylaması sonucunda, Birleşik Krallık halkının %52’si Avrupa Birliği’nden ayrılma yönünde oy kullanmıştır. 2018 yılının sonuna kadar Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden ayrılması planlanmaktadır.
Türkiye’nin dışında Avrupa Birliği’ne resmen adaylık için başvuruda bulunan ülkeler ise Arnavutluk, Karadağ, Sırbistan ve Makedonya’dır.
b. Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA)
Kuzey Amerika’da yer alan Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika arasında 1994 yılında kurulan ekonomik ve bölgesel bir örgüttür. NAFTA’nın amacı Kuzey Amerika ülkeleri arasındaki ticareti ve yatırımları artırmak ve bu ülkelerin ekonomik olarak daha fazla güçlenmesini sağlamaktır.
c. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ ya da BSEC)
Türkiye’nin öncülüğünde 1992 yılında kurulan ekonomik ve bölgesel bir örgüttür. Merkezi İstanbul’da yer alan örgütün temel amacı, Karadeniz’e kıyısı olan ya da transit yollarla Karadeniz’den yararlanan ülkeler arasında ticareti güçlendirmek, üye ülkelerin potansiyellerinden, coğrafi yakınlıklarından, ekonomilerinin birbirlerini tamamlayıcı özelliklerinden yararlanarak aralarındaki ekonomik ve sosyal ilişkileri geliştirmek ve Karadeniz Havzası’nın bir barış, istikrar ve refah bölgesi olmasını sağlamaktır.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatının Türkiye’nin yanı sıra Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Gürcistan, Yunanistan, Moldova, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Sırbistan‘dan oluşan 12 üyesi bulunmaktadır (Harita 6.7). Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatına 13 ülke de gözlemci statüsünde üyedir.