Türkiye’de Bitki Çeşitliliği
Dünya’da bitki çeşitliliğinin en fazla olduğu yerler ekvator çevresidir. Buradaki ülkelerden sonra Türkiye, en çok bitki türü barındıran ülkedir.
Avrupa Kıtası, Türkiye’nin yaklaşık 15 katı büyüklüğüne sahip olmasına rağmen, tüm Avrupa Kıtası’nda yaklaşık 12.000 bitki türü yer alırken Türkiye’de 12.000’den fazla bitki türü bulunmaktadır.
Bitki Çeşitliliğini Etkileyen Faktörler
1. İklim
Ülkemizde farklı iklimler görülmesi bitki çeşitliliğinin zengin olmasını sağlamıştır. Her iklim alanında o iklime özgü bitki toplulukları yaşamaktadır.
| İklim | Bitki Örtüsü |
| Akdeniz | Kızılçam, kısa boylu ağaçlar: çalılar |
| Karasal | Kısa boylu ot toplulukları: Bozkır |
| Karadeniz | Orman |
2. Yer Şekilleri
Dağların uzanış yönü, eğim ve bakı bitkilerin gelişiminde etkilidir. Buna bağlı olarak yüksek dağlarda, derin vadilerde ve geniş havzalarda farklı türler görülür.
3. Yükselti
Yağış belli bir seviyeye kadar artar, sıcaklık ise yükseldikçe azalır. Buna bağlı olarak yükselti arttıkça bitki türlerinde farklılaşma görülür.
(Akdeniz’de Maki, İç Kesimlerde Step) à Geniş Yapraklılar à İğne Yapraklılar à Dağ Çayırları
| Geniş Yapraklılar | İğne Yapraklılar |
| Kayın | Sarıçam |
| Meşe | Karaçam |
| Kestane | Göknar |
| Ihlamur | Ladin |
| Gürgen | Kızılağaç |
| Dişbudak |
4. Toprak Yapısı
Topraklar, kalınlık, ana kayanın özellikleri ve su tutma kapasitesi gibi bazı farklılıklara sahiptir. Bitkiler yaşama olanağı buldukları, kendi ihtiyaçlarına uygun topraklarda varlıklarını sürdürebilirler.
Türkiye’deki toprak çeşitliliği, bitki türlerinin sayısında da artışa sebep olmuştur.
5. Jeolojik Evrim
Jeolojik zamanlar boyunca görülen iklim değişiklikleri, farklı enlemlere ait bitkilerin de buraya uyum sağlamasına yol açmıştır.
6. Canlıların Etkisi
Yeni bitki türlerinin ülkemizde denenmesi, arıların döllenmeyi hızlandırması gibi faaliyetler bitki çeşitliliğini olumlu etkiler. Buna karşın insanlar aynı zamanda bitki tahribatı yoluyla bu çeşitliliği azaltabilmekteler.
Türkiye’de Bitki Çeşitliliğinin Fazla Olmasının Nedenleri:
- Türkiye’de çok çeşitli iklim tiplerinin görülmesi.
- Çok çeşitli toprak tiplerinin görülmesi.
- Yer şekilleri ve yükseltinin kısa mesafede çeşitlilik göstermesi.
- Jeolojik zamanlar boyunca görülen iklim değişmeleri.
- İnsanların etkisi
Bitkilerle İlgili Temel Kavramlar:
1. Relikt (Kalıntı) Bitki
Eski jeolojik dönemlerden günümüze ulaşmış fakat iklim şartlarının değişmesi sebebiyle günümüzde zorlukla yaşamını sürdüren bitki topluluklarıdır.
Karadeniz kıyısında bulunan Akdeniz iklimi bitkileri ile Akdenizdeki Sığla ağacı relikt bitki özelliğindedir.
Relikt bitkiler: Ihlamur, Kestane, Ladin, Kızılağaç, Ardıç, Göknar, Karaçam
2. Endemik Bitki
Dünyanın sadece belirli yerlerinde görülen, başka yörelerde rastlanmayan bitkilere endemik bitkiler denir.
Türkiye, endemik bitki sayısı açısından zengindir. Ülkemizdeki bitkilerin yaklaşık üçte biri endemik bitkilerdir. Ülkemizde endemik bitkiler en çok Toros Dağları kuşağında bulunur.
Türkiye’de Endemik Bitki Çeşitliliğinin Fazla Olmasının Sebepleri
1. Orta kuşakta yer alması sebebiyle hem kuzey hem güney sektörlü hava kütleleri etkisindedir.
2. Üç kıtanın kesiştiği yerdedir.
3. Dağlar kıyıya yakın ve çoğunlukla paraleldir. Bu da kıyı ile iç kesimler arasında kısa mesafede bitki türlerinin değişmesini sağlamıştır.
4. Yükselti batıdan doğuya doğru artar, bunun sonucunda bitki türleri katmanlaşır.
5. Türkiye’de mikroklima (çevresine göre derin, çukurluk, korunaklı) alanları fazladır.
6. Türkiyede farklı toprak ve ana kaya çeşitlerinin bulunması.
7. Buzul çağlarından fazla etkilenmeyerek birçok bitkinin yaşamını sürdürmesini sağlamıştır.
Türkiye’de Endemik Bitkiler
| Doğu Ladini | Doğu Karadeniz |
| Sığla | Fethiye, Köyceğiz |
| Kazdağı Göknarı | Kazdağı |
| Kardelen | Doğu Anadolu |
| Anzerçayı | Rize (İkizdere) |
| Devedikeni | Akdeniz ve Ege Bölgesi |
| Sevgi Çiçeği | Ankara |
| Sarı Meyan | Konya |
| Uludağ Göknarı | Uludağ |
| Kasnak Meşesi | Göller Yöresi |
| Datça Hurması | Datça, Teke Yöresi |
3. Kozmopolit Bitki
Yeryüzünde oldukça geniş alanlara yayılmış farklı yetişme koşullarında varlığını sürdürebilen bitki türlerdir.
Ülkemizde Çam ve Meşe bu türdendir.
- İnsan Tahribatı İle Ortaya Çıkan Türler
| Antropojen Bozkır | Ormanların tahribi ile. |
| Garig | Kızılçam ve maki tahribi ile. |
| Psödomaki | Maki benzeri ağaç çalı toplulukları. |