Türkiye’de Deniz Ulaşımı

Limanlar, bir ülkenin demir ve karayollarının dünyaya açılan kapılarıdır. Deniz yoluyla gelen yük ve yolcular demiryolu, karayolu veya daha küçük deniz yolu taşıtlarıyla kıyıdan iç bölgelere taşınır. Bu özelliğiyle de limanlar ulaşım sistemlerinin birleşme noktasıdır.

Ülkemizde Denizyolları Genel Müdürlüğü ve Denizbank’ın kurulmasıyla deniz ulaşımı gelişmeye başlamıştır. Özel sektörün desteklenmesiyle deniz ulaşımı günümüzde yük ve yolcu taşımacılığında önemli bir yere sahiptir. Ülkemizin topraklarının üç tarafının denizlerle çevrili olması, bu denizlerin okyanuslarla bağlantılarının bulunması, çevresi için stratejik öneme sahip iki boğaza sahip olunması deniz yolu ulaşımı açısından son derece önemlidir. Türkiye’de Ege kıyılarının girintili çıkıntılı olması burada doğal limanların gelişmesini sağlamıştır. Limanların gelişmesi, limanın gerisindeki yerşekillerine ve limanla bağlantılı olan merkezlerin (hinterland) ekonomik özelliğine de bağlıdır.

Liman gerisindeki yerşekilleri, iç kesimlerle olan ulaşımı engelliyorsa liman fazla gelişemez. Türkiye’nin en işlek limanları, İzmit ve İstanbul limanlarıdır. İstanbul Limanı ithalatta büyük bir öneme sahiptir. Haliç ve İstanbul Boğazı gemilerin yanaşmasına elverişli bir konumdadır. Diğer bölgelerle kara ve demiryolu bağlantısının kolay sağlanması, İstanbul’un önemli bir sanayi ve ticaret merkezi olması, bu limanın gelişmesini sağlamıştır. İstanbul Limanı, yakın çevresinin yanı sıra diğer bölgeler açısından da önemli bir yere sahiptir. Bu limana getirilen mallar, kara ve demiryoluyla diğer bölgeler ve ülkelere taşınmaktadır. Bu bölgenin diğer önemli bir limanı da İzmit’tir. Petrol rafinerisinin de bulunduğu İzmit, yük taşımacılığında önemli bir yerdir.

Gemlik, Bandırma, Tekirdağ ve Yalova bu bölgedeki diğer limanlardır. Karadeniz kıyılarının en işlek limanı Samsun’dur. İç kesimlerle demir ve karayolu bağlantısı olduğu için bu liman ithalat ve ihracatta önemli bir yere sahiptir. Zonguldak Limanı’nda daha çok ham madde taşımacılığı yapılmaktadır. Bu limanın gelişmesinde, yörede çıkarılan taş kömürünün büyük bir etkisi olmuştur. Trabzon Limanı ise Kalkanlı ve Kop geçitleriyle Doğu Anadolu’ya bağlanmaktadır. Bu limanın gelişmesinde, İran transit yolunun etkisi büyüktür. Ereğli, Giresun, Ordu, Sinop, Hopa ve Rize Limanları, Karadeniz kıyılarındaki diğer limanlardır. Ege kıyılarının en önemli limanı İzmir Limanı’dır.

İç bölgelerle demir ve karayolu bağlantısı olan bu limanın gelişmesine İzmir Körfezi’nin önemli bir katkısı olmuştur. İzmir Limanı, tarım ürünlerinin ihracatında önemli bir yere sahiptir. Çeşme, Kuşadası ve Bodrum Ege Bölgesi’ndeki diğer limanlardır. Son yıllarda bazı limanlarda oluşturulan serbest ticaret bölgeleri, limanların gelişmesini sağlamaktadır. Örneğin Mersin ve İzmir limanlarının gelişmesine bu limanlardaki serbest ticaret bölgelerinin de katkısı olmuştur. Akdeniz kıyılarındaki limanların başlıcaları; İskenderun, Mersin ve Antalya limanlarıdır. Bu limanlarımızın en önemli özelliği turizm ve üretim bölgeleri ile doğrudan bağlantılı olmalarıdır. İskenderun ve Mersin limanları daha çok ham madde taşımacılığında kullanılmaktadır. Antalya Limanı ise turizm açısından büyük bir değer taşımaktadır.