Dünya’nın şekli, yıllık hareket ve eksen eğikliği, sıcak ve soğuk su akıntıları, genel hava dolaşımı ile kara ve denizlerin dağılışı yeryüzünde farklı iklim kuşaklarını ortaya çıkarmıştır.
Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliğine bağlı olarak Güneş ışınlarının yere düşme açısı yıl boyunca değişir. Buna göre belirlenen iklim kuşaklarına matematik iklim kuşakları denir (Görsel 1.53.). Güneş ışınları dönencelere yılda bir defa, dönenceler arasına ise yılda iki defa dik açıyla düşer. Yengeç ve Oğlak dönenceleri arasında kalan bölgeye tropikal kuşak denir. Kuzey ve Güney Yarım Küre’de dönenceler ile kutup daireleri arasında kalan bölgeye orta kuşak denir. Bu kuşağa Güneş ışınları dik açıyla düşmez. Bu kuşakta dört mevsim belirgin olarak yaşanır. Kutup daireleri ile kutup noktaları arasında kalan bölgeye de kutup kuşağı denir. Güneş ışınlarının en dar açıyla düştüğü kuşaktır.
Güneş ışınlarının yere düşme açısının yanında iklim kuşakları üzerinde etkili olan diğer faktörler; sıcak ve soğuk su akıntıları, genel hava dolaşımı, kara ve denizlerin dağılışının etkisiyle belirlenen iklim kuşaklarına sıcaklık kuşakları denir (Görsel 1.54.). Sıcaklık kuşaklarının oluşmasında temel etken Dünya’nın şeklidir. Bu kuşakların sınırlarını, matematik iklim kuşaklarında olduğu gibi kesin sınırlarla belirlemek mümkün değildir. Ayrıca bu sınırlar iki yarım kürede de eşit değildir. Kuzey Yarım Küre’de sıcak ve ılıman kuşak, Güney Yarım Küre’de ise soğuk kuşak daha geniştir. Bu durumun en önemli nedeni kara ve denizlerin yarım kürelerdeki dağılışının farklı olmasıdır.